Álbum Nós

Este álbum de dibuxos foi composto antr´os anos dezaseis e dezaoito, cando Galiza s´esperguizaba d´un longo sono. Con este medio cento de dibuxos intentei desacougar a todol-os licenciados da Universidade (amas de cría do caciquismo), a todol-os homes que vivían do favor oficial… As intencións eran nobles e o pesimismo aparente. Certo que a tristura d´estes dibuxos queima com´a raxeira do sol que pasa por unha lupa; mais eu non quixen cantal-a ledicia das nosas festas, nin a fartura dos casamentos, sinón as tremendas angurias do decotío labrego e mariñeiro. Algúns espíritos sensibles que choran co-a melanconía dos tangos e dos fados, atoparon desmedida esta door das miñas estampas; outros espíritos inertes ollaron pouco patriotismo no afán de ser verdadeiro. Con todo, eu sigo coidando que o pesimismo pode ser libertador cando desperta carraxes e cobizas d´unha vida máis limpa. Cicáis hoxe atácase as nosas mágoas c´un humor menos acedo; mais ninguén pode negarme que as vellas inxusticias siguen en pé: velahi porqué me arrisco a publicar esta obra. Ela foi amostrada en todal-as cibdades e vilas de Galiza e sirven de pretesto para “conferencias” que influiron no actual rexurdimento da galeguidade. E co-as chatas que ten eu gárdolle lei e quero espoñela de novo ô xuicio de todos.

Castelao
Galiza, 1931

Prólogo

– ¡ Qué lástema de bois !

– Foi seu fillo para Cuba e o seu neto para Melilla;

¡ Qué San Roquiño nos liberte de médicos, abogados e boticarios !

O probe Xan.

Decías que eras probe e tiñas unha vaca, eh?

– E para qué qués largar da Terra? ¿Non temos pan no forno?.

¡ Canto pesa e cómo fede !

¡ Un padrenostriño pol-os que morreron en Oseira, Nebra e Sofán !

As sardiñas volverían se os gobernos quixesen

Non son pastores de Belén; son labregos que van pagal-os foros.

Dous vellos amigos: os foros e as ablatas

¡ Un padrenostriño para que Deus nos liberte da xusticia !

Os esclavos do fisco.

O que sinto eu é que algún que maltratou a miña nai morra denantes de que eu chegue a home.

E que o seu brazo somentes sirva para guindar arbres !…

– A túa filla xa será unha moza, eh?.

¡ Non me fan xusticia, Señor !

Por iso se papai vivise non lle gustaría que mamai casase con outro.

– Ós señoritos non lles gusta a choiva.

O fracasado da emigración.

– ¿Qué comerá o rey?

– E meu irmanciño terá que sair da Terra para ganal-o pan ?

Deixa raices na Terra. Volverá.

– O escolante díxonos que o mundo é redondo. ¿Ti créelo?

– Xa saberás que aquelo que tiña o cacique non era cáncer…

Non soñan máis que cando durmen.

– ¿Por qué no habla castellano, Señor Pedro?

– Eu non quería morrer alá. ¿Sabe, miña nai?

– Eu bebo para afogal-as penas; mais as condanadas aboian.

En Galiza non se pide nada. Emígrase.

– Na cadea dan de comer; pero teriamos de facer algún mal par irmos á cadea.

– Para tocal-a gaita compren máis folgos que para tocal-a guitarra.

A tola do monte

¡Ay, meu homiño, e qué bonito vas co traxe das romerías !

¿E qué tal os rapaces?

O enfeitizado

Na veira do Miño:

Non é leite o que mama o rapaz; é sangue

– Non quero ir porque o escolante pégame e a escola cheira que fede

Os cegos ainda viven da caridade

Chora porque o cacique deixouno a pedir.

Érguete, pelegrín, que o paxaro da morte está enriba de ti.

A verdade

A nosa Terra non é nosa, rapaces

A cega que canta para mantel-os fillos

– E este é o mundo que fixo Deus?

A felicidade

Advertisement